Jak radzić sobie z trudnymi zachowaniami dziecka?

U dzieci w wieku przedszkolnym zdolność do komunikacji nie jest zbytnio rozwinięta. Maluchy przez zachowywanie się w sposób niewłaściwy próbują przekazać swojemu opiekunowi przeżywane emocje, myśli, czy też wyrazić swoje zdanie. Niektóre z nich pragną również zwyczajnie zwrócić na siebie uwagę. Warto sobie uświadomić, że niepożądane zachowania u dzieci wynikają przeważnie z ich złego samopoczucia, jakiego nie potrafią jeszcze ubrać w odpowiednie słowa. Rodzic powinien wtedy wesprzeć malucha i pokazać mu, że emocje da się wyrażać w taki sposób, który nikogo nie krzywdzi.

Wiek dziecka kontra wzorce zachowań

Niewłaściwe zachowania u dzieci da się zauważyć w różnym wieku, który zdecydowanie wpływa na ich charakter. Liczba dostępnych wariantów jest praktycznie niewyczerpana. Maluszki przeważnie płaczą, rozrzucają swoje zabawki, uciekają, tupią nogami, czy też próbują uderzać. Im starsze dziecko, tym śmielej wdaje się w dyskusję, co ma na celu podkreślić jego rosnącą niezależność. Przedszkolaki potrafią nie tylko odmówić wykonywania obowiązków szkolnych lub domowych, ale również wykazywać agresję. Mowa tu zarówno o próbie stosowania przemocy werbalnej, jak i fizycznej. Potrafi to przerodzić się w poważny problem dla opiekunów.

Czy dzieci są świadome swoich działań?

Wielu rodziców zastanawia się, czy to możliwe, że maluchy denerwują ich świadomie. Mają przecież znacznie ograniczone pojęcie odnośnie komunikacji, czy też prawidłowego wyrażania emocji. Zależy to przede wszystkim od intencji, jakie posiada konkretne dziecko oraz od poziomu jego rozwoju intelektualnego i emocjonalnego.

Trzeba jednak mieć świadomość, że niezależnie od przyczyny niewłaściwego zachowania, należy wdrożyć odpowiedni schemat, który pozwoli sobie z nim poradzić. Dziecko musi wiedzieć, co konkretnie wydarzy się w chwili, gdy zdecydowało się zrobić coś złego. Ma ono być nie tylko przygotowane na rozmowę z rodzicem, ale też potrafić wyciągnąć z niej wnioski. Powinno również zdawać sobie sprawę z grożących mu konsekwencji. Mowa tu nie o karach i nagrodach, ale o rozwijaniu w maluchu umiejętności radzenia sobie z rozmaitymi emocjami. Przyda mu się to bowiem w dorosłym życiu.

Trudne zachowania – schemat eliminowania problemów

Wychowanie dziecka to trudne, czasochłonne zadanie, jakie niekiedy przerasta opiekunów. Warto więc wdrożyć kilka prostych kroków, które pozwolą na poradzenie sobie z większością problemów.

Przede wszystkim należy zaczekać, aż emocje opadną. Dziecko musi być spokojne, jeżeli ma dobrze zrozumieć, co rodzic próbuje mu przekazać. Trzeba wobec tego przeczekać pretensje, krzyki oraz płacz. Może to niekiedy wydawać się frustrujące, ale niestety jest konieczne. Z dorosłymi w takim stanie też przecież ciężko dojść do porozumienia.

Następnie należy zapytać malucha, co według niego było złe w tym, jak się zachował. Jeżeli mowa o młodszych dzieciach, trzeba im najpierw konkretnie powiedzieć, które zachowanie jest nieakceptowalne. Potem prosi się dziecko, aby powtórzyło to własnymi słowami. Warto przy tym podkreślić, że niewłaściwe czyny to takie, które mogą skrzywdzić innych.

Kolejnym etapem jest zapytanie malucha, w jaki sposób powinien się zachować w konkretnej sytuacji. Jeżeli ma postępować dobrze, to najpierw musi sobie uświadomić, co konkretnie oznacza to „dobrze”. Niekoniecznie bowiem zdaje sobie z tego sprawę. Gdy dziecko wie, co powinno robić, wyraźnie zwiększa się szansa, że następnym razem wybierze odpowiedni model zachowań. Musi się bowiem nauczyć, jak poprawnie zareagować w czasie rzeczywistym.

Na koniec warto zapytać malucha, w jaki sposób mógłby przyczynić się do poprawy sytuacji. Jeżeli wyrządził jakieś szkody, musi umieć je naprawić. Dzięki temu uzyska możliwość wybaczenia samemu sobie. Dziecko powinno ponadto przeprosić tych, którzy mogli poczuć się skrzywdzeni jego zachowaniem. Kiedy sobie uświadomi, że jego działanie wywiera niekorzystny wpływ na innych, to częściej będzie doznawało refleksji odnośnie swoich czynów.

Czy ten schemat jest zawsze skuteczny?

Opisana metoda stanowi propozycję działań, jakie z pewnością przyczynią się do poprawy zachowania u dziecka. Trzeba jednak dostosować schemat do jego osobowości, potrzeb oraz wieku. Niektóre maluchy są bowiem znacznie bardziej problematyczne niż inne. Najważniejsze jest to, aby uzyskały świadomość, że ich czyny potrafią kogoś skrzywdzić, a niekiedy nawet zagrozić im samym. Jeżeli nie zobaczą związku przyczynowo-skutkowego, znacznie trudniej będzie im zapanować nad swoim zachowaniem.