Jak wspierać rozwój dzieci poprzez zabawy sensoryczne?

Każdy rodzic chce dla swojego dziecka jak najlepiej – z tego też względu powinien zadbać o wszechstronny rozwój swojej pociechy już od najmłodszych lat. Nie jest to zadania trudne, ponieważ dzieci w naturalny  sposób są ciekawe świata. Warto o tym pamiętać  i wykorzystać to do tego, by rozwijać w nich różnego rodzaju zdolności i umiejętności.

W jaki sposób można wspierać rozwój dziecka?

Idealne do tego będą zabawy sensoryczne. Niezawodnie sprawdzą się w rozwoju zmysłu i percepcji najmłodszych maluchów. Dodatkowo dzieci bardzo je lubią, więc chętnie podejmują się zabaw sensorycznych, dzięki którym poznają świat, ale i kształtują swoją wyobraźnię i spostrzegawczość.

Co warto wiedzie co zabawach sensorycznych i sensoplastycznych? Jak wykorzystać je do wsparcia rozwoju dziecka? Więcej na ten temat, dowiesz się w dalszej części artykułu.

Czym są zabawy sensoryczne?

Aby wiedzieć, jak wspierać dziecko w rozwoju już od najmłodszych lat warto wiedzieć, czym są i na czym polegają zabawy sensoryczne. Jest to rodzaj aktywności dedykowany najmłodszym, dający im dostęp do różnorodnych bodźców wspomagających rozwój zmysłów i pomagających poszerzać ich dziecięce doświadczenia. Zabawy sensoryczne skupiają się przede wszystkim na stymulacji poprzez dotyk, smak, zapach, dźwięk i widok.

Zabawy sensoryczne są najlepszym sposobem na to, by nauczyć malucha rozpoznawana różnych tekstur, kształtów, dźwięków i kolorów. To wszystko jest bardzo ważne zarówno dla rozwoju poznawczego dziecka, jak i kształtowania jego sfery emocjonalnej. Przy odrobinie wiedzy mnóstwo zabaw sensorycznych można przeprowadzać w domu czy na podwórku w czasie spaceru. Coraz powszechniejsze staje się wprowadzanie zabaw sensorycznych do żłobków i przedszkoli, czasem również do szkół. Jest to aktywność i sposób na poznanie świata dla dzieci w bardzo różnym wieku. Dbając jednak o wszechstronny rozwój malucha, warto takie zabawy wprowadzać już od pierwszych dni życia. Oczywiście należy robić to z rozwagą, stopniowo dostosowując je do wieku dziecka.

Zajęcia sensoryczne nie tylko rozwijają dziecko. W większości przypadków nie wymagają zakupu skomplikowanych czy drogich zabawek. Można tu wykorzystać wiele przedmiotów codziennego użytku czy produktów spożywczych. Tak naprawdę możliwości sensorycznych zabaw jest całe mnóstwo – wystarczy tylko rozejrzeć się jakie przedmioty mamy dostępne w domu i w najbliższym otoczeniu. Dzięki temu można w świetny, kreatywny sposób pobawić się ze swoją pociechą.

Czym są i na czym opierają się zajęcia sensoplastyczne?

Sensoplastyka (rzadziej można spotkać się z określeniem plastyka sensoryczna) to specjalnie opracowane i przygotowanie zajęcia artystyczne, których głównym celem jest wspieranie samodzielności i kreatywności nie tylko wśród dzieci, ale i także wśród młodzieży.

Sensoplastyka pod wieloma względami łączy się z zabawami sensorycznymi. W obu przypadkach chodzi o stymulację wszystkich zmysłów dziecka, rozwijanie jego kompetencji, kreatywności i ogólnie rozwój całego organizmu. W czasie zabawy dochodzi do stymulacji receptorów. To z kolei przekłada się na intensywny rozwój połączeń nerwowych w mózgu. Im więcej ich powstanie, tym umysł dziecka będzie bardziej chłonny na nową wiedzę i doświadczenia, łatwiej będzie mu się też myślało, a jego kreatywności będzie bardziej rozwinięta.

Dlaczego warto już od najmłodszych lat organizować dzieciom zajęcia sensoryczne?

Im wcześniej w życiu dziecka pojawią się zajęcia sensoryczne, tym lepiej dla jego wszechstronnego rozwoju. Dlaczego taka forma zabawy poprzez naukę jest dobrym rozwiązaniem dla dzieci? W opinii wielu doświadczonych psychologów zajęcia sensoryczne wprowadzane już od najmłodszych lat mają mnóstwo zalet, dlatego nie należy z nich rezygnować, tym bardziej że często nie wymagają one nadmiernego wysiłku, a do zabawy można wykorzystać to, co znajdziemy w najbliższym otoczeniu.

Dlaczego zabawy sensoryczne w życiu dziecka są takie ważne?

Warto z nich korzystać przede wszystkim ze względu na:

• stymulację zmysłów dziecka – w czasie zajęć sensorycznych stymulowane są wszystkie zmysły, co pozytywnie wpływa na rozwój poznawczy i emocjonalny dziecka – to ważne dla niego umiejętności, dlatego im szybciej maluch je nabędzie, tym lepiej dla jego rozwoju;
• możliwość lepszego poznania otaczającego świata – poprzez zabawy sensoryczne w dzieci rozwijają się zdolności poznawcze takie jak koordynacja ruchowa czy percepcja wzrokowa, czy słuchowa. To daje dziecku znacznie więcej możliwości tego, by mogło odkrywać otaczający je świat;
• wspomaganie redukcji lęku i stresu – umiejętnie poprowadzone zajęcia sensoryczne zminimalizują u najmłodszych uczucie lęku i stresu, dodatkowo poprawią im samopoczucie oraz pozytywnie wpłyną na zachowanie koncentracji i umiejętność skupienia uwagi na jednej, wykonywanej w danym momencie czynności;
• dostępność dla wszystkich dzieci – zabawy sensoryczne można przeprowadzać na wiele bardzo różnych sposobów, przez co łatwo jest dopasować je do wieku i stopnia rozwoju dziecka;
• rozwój kreatywności i wyobraźni co pozwoli dzieciom odkrywać i eksplorować z dużą przyjemnością nowe rzeczy i zjawiska znajdujące się w ich otoczeniu.

Umiejętność korzystania z różnych narządów zmysłów jest bardzo ważną w każdym wieku – zarówno u dziecka jak i u dorosłego. To bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej.

Jak w prosty sposób, niewielkim kosztem zorganizować dziecku domowe zabawy sensoryczne?

Istnieje mnóstwo możliwości sensorycznych zabaw z dzieckiem w domu czy na zewnątrz i to bez konieczności wykorzystywania do tego celu drogich zabawek, czy specjalistycznego sprzętu. Takie zabawy są proste w przygotowaniu za to dają dziecku mnóstwo korzyści – coraz częściej wykorzystywane są jako element rozwojowy najmłodszych przez prywatny żłobek czy prywatne przedszkole.

Każda sensoryczna zabawa jest naprawdę bardzo prosta w przygotowaniu, a dziecko może zyskać dzięki niej mnóstwo przydatnych dla niego umiejętności.

Jakie zabawy sensoryczne można przygotować w domu samodzielnie, szybko i bez większego wysiłku? Oto kilka najciekawszych propozycji wspomagających rozwój dziecka już od najmłodszych lat.

Sensoryczna ścieżka DIY

Jedną z najpopularniejszych zabaw wspomagających rozwój dziecka jest sensoryczna ścieżka DIY – taka zabawa jest idealna nie tylko do domu, bardzo często korzystają z jej zalet również placówki edukacyjne (prywatne przedszkole, żłobek, a nawet szkoła podstawowa).

Czym jest ścieżka sensoryczna DIY?

To zabawa polegająca na przechodzeniu stopami (najlepsze efekty można osiągnąć wtedy, gdy dziecko jest boso – to dla niego dodatkowa atrakcja, a przy tym lepsza stymulacja zmysłów) przez strefy wyłożone różnymi rodzajami materiałów. To fajna zabawa dająca dziecku wiele radości, która przy okazji stymuluje jego zmysły, szczególnie zmysł dotyku.

Ścieżka sensoryczna to wyjątkowa zabawa, którą można przeprowadzać na wiele sposobów. Im więcej przestrzeni mamy do dyspozycji, tym może być ona bardziej różnorodna. Taka ścieżka jest prosta do przygotowania w domu. Dlatego gdy pogoda nie sprzyja spacerom, warto ułożyć ją samodzielnie w domu. Jeżeli jest ciepło (warto pamiętać, że chodzenie po ścieżce powinno się odbywać boso) można pobawić się na zewnątrz.

Do przygotowania ścieżki sensorycznej można wykorzystać bardzo różne materiału – wszystko zależne jest od tego co znajdziemy w domu czy ogrodzie. Może być to zarówno piasek, jak i suchy ryż, fasolę, gąbki, koraliki, liście, korę, piłeczki i wiele innych materiałów. Wybrać można wszystko pod warunkiem, że stąpanie po tym będzie dla dziecka komfortowe i bezpieczne.

Ścieżkę należy podzielić na strefy – w każdej powinien znajdować się inny materiał. Strefa może być wyznaczonym kawałkiem podłogi/ogrodu lub też większym pojemnikiem, do którego dziecko będzie mogło wchodzić. Dla różnorodności i lepszej zabawy warto zadbać o to, by strefy były możliwie jak najbardziej różnorodne, aby stymulowały różne zmysły w różnych momentach przechodzenia przez ścieżkę.

Dlaczego warto stworzyć dziecku ścieżkę sensoryczną DIY?

To zabawa pozytywnie wpływająca przede wszystkim na rozwój zmysłu dotyku (wszystko dzięki temu, że dziecko ma kontakt z różnymi materiałami o odmiennych teksturach i fakturach), ale nie tylko. To przede wszystkim świetna zabawa, w czasie której dziecko może przespacerować się boso, co większość maluchów uwielbia. Bawiąc się, rozwija nie tylko zmysł dotyku, ale również usprawnia swoją koordynację ruchową.

Kolorowy lód

Jak zainteresować dziecko zabawą sensoryczną? Dać m pomalować kolorowym lodem. To nie tylko ciekawostka dla malucha, coś dla niego nowego i interesującego, ale również sposób na stymulację zmysłów. Tu można sporo eksperymentować z fakturami, temperaturami i kolorami – taka różnorodność jest bardzo rozwojowa dla dziecka.

Jak zorganizować taką zabawę?

To prostsze niż się wydaje. Wystarczy zgromadzić odpowiednie akcesoria – plastikowe pojemniki, kolorowe barwniki spożywcze, łyżeczki (opcjonalnie patyczki), woda, papier. Przygotowując zabawę, należy do pojemnika wlać wodę i rozpuścić barwniki. Następnie wraz z włożonymi do foremek patyczkami lub łyżeczkami umieścić je w zamrażalniku. Gdy woda z barwnikiem zostanie zamrożona powstanie lodowa farbka, którą można malować na papierze.

Co rozwija malowanie kolorowym lodem? To przede wszystkim stymulacja zmysłów takich jak wzrok i dotyk poprzez kontakt dziecięcych rączek z lodem o różnych kolorach i temperaturach. W czasie zabawy warto pozwolić dzieciom na kreatywność i wykorzystanie wyobraźni.

Zabawa w sensoplastykę

Dbając o wszechstronny rozwój dziecka warto poświecić czas na sensoplastykę, która wspomaga w szczególności budowanie świadomości ciała i przestrzeni, poprawia sprawność ruchową, wspiera rozwój zmysłów i pozwala rozwijać kreatywność. Dodatkowo sensoplastyka będzie doskonałym sposobem na pogłębienie relacji i kontaktów emocjonalnych dziecka zarówno z rówieśnikami, jak i dorosłymi opiekunami.

Zabawy sensoplastyczne można przeprowadzać na wiele sposobów, wykorzystując tradycyjne przybory plastyczne (farby, kredki, pisaki, plastelina, kolorowy papier), jak i te nieco mniej standardowe takie jak ciastolina, glina ceramiczna, gips, żelatyna czy mąka ziemniaczana. Dzięki tak dużej różnorodności materiałów zajęcia sensoplastyczne mogą być wyjątkowo ciekawe, pozbawione nudy i monotonii.

Malowanie rękoma i stopami

Malowanie rękami i stopami to klasyczna zabawa sensoryczna. Lubiana przez najmłodszych, którzy mogą malować na swój ulubiony sposób – pędzle zastępują stopy i dłonie. Taka zabawa pobudza kreatywność, a dodatkowo rozwija zmysł dotyku. Wykorzystanie ciała do malowania wspomaga także rozwój koordynacji ruchowej.

Ciastolina

Do rozwijających zabaw sensorycznych można wykorzystać również ciastolinę, która nie tylko pobudza rozwój zmysłów, ale również stymuluje rozwój kreatywności i wyobraźni. Dlaczego warto włączyć do zabaw rozwojowych ciastolinę? Przede wszystkim ze względu na to, że pozwoli rozwijać u dziecka motorykę małą, koordynację ruchową i umiejętności manualne. A to wszystko przez tak proste czynności wykonywane w czasie zabawy jak zgniatanie, ugniatanie, wycinanie czy układanie ciastoliny w różne kształty. Dodatkowym bonusem takiej zabawy jest rozwój percepcji wzrokowej, słuchowej i dotykowej.

Masa solna

Podobnie jak ciastolina, doskonałym akcesorium do zabaw sensorycznych będzie masa solna. Można wykonać ją w domu samodzielnie, w bardzo prosty sposób. Wystarczy jedynie sól, woda i mąka kukurydziana. Wszystkie składniki należy ze sobą wymieszać aż do powstania masy, która swoją konsystencją będzie przypominała plastelinę.

Najlepsze efekty można osiągnąć, pozwalając dziecku bawić się masą solną samodzielnie, według jego uznania. Niech rzeźbi je i ugniata na swój sposób, zgodnie z tym co sobie wymyśli. Aby zabawa była jeszcze ciekawsza, można dodatkowo zaoferować dziecku pomalowanie jego dzieła.

Sensoryka z kisielem

Do zabaw sensorycznych można wykorzystać również kisiel. Należy przygotować go tak jak zawsze, z tą różnicą, że by zabawa była atrakcyjna należy go wzbogacić o różne dodatki – barwniki, koraliki, cekiny, figurki itp. Tak naprawdę można skorzystać ze wszystkiego, co zachęci dziecko do zabawy z kisielem – najlepiej by dziecko bawiło się nim rękoma. To pozwoli na rozwój koordynacji ruchowej, wyobraźni przestrzennej i pobudzenie rozwoju zmysłu dotyku.

Pudełko zagadka

Kolejna propozycja zabawy sensorycznej dla dziecka to pudełko zagadka. Jak się do tego przygotować? Wystarczy znaleźć pudełko o odpowiednim rozmiarze i wyciąć w nim otwory, w które zmieszczą się rączki dziecka. We wnętrzu należy umieścić różne przedmioty. Maluch będzie zgadywał czego dotyka tylko na podstawie własnych odczuć – pod żadnym pozorem nie może podglądać.

W takim pudełku można umieścić wiele różnych materiałów. Jest to świetny sposób na zabawę, której celem jest rozwój umiejętności poznawczych, kreatywności, koordynacji ruchowej i zdolności językowych.

Zabawa w piasku

Do zabaw sensorycznych można wykorzystać pozornie zwyczajny piasek – na plaży, w piaskownicy, na placu zabaw czy w ogrodzie. Różnego rodzaju zabawy w piasku to bardzo dobry sposób na to, by rozwijać umiejętności kinestetyczne i dotykowe u najmłodszych.

Jak bawić się w piasku, aby miało to pozytywny wpływ na rozwój dziecka? Możliwości jest naprawdę sporo. Można między innymi tworzyć ścieżki poprzez rysowanie linii i krętych ścieżek na piasku – do tego celu można wykorzystać własne palce, patyczki lub bawić się w poszukiwanie skarbów (dziecko będzie musiało szukać ukrytych w piasku przedmiotów). Oczywiście świetną zabawą sensoryczną będzie również kopanie i formowanie różnego rodzaju budowli z piasku. To zabawa, z której warto skorzystać, będąc na plaży.

Zabawy sensoryczne z ryżem

Do zabaw sensorycznych przyda się też ryż – można umieścić go w butelce czy pobawić się w poszukiwanie skarbów w ryżu. Ryż jest świetnym sposobem na zabawę, której celem jest rozwój zdolności poznawczych i umiejętności motorycznych.

Zabawa z makaronem

Makaron to produkt dostępny niemal w każdym domu, więc czemu nie skorzystać z niego przy zabawach sensorycznych? Jest tani, a przy tym można bawić się nim na wiele sposobów. Najmłodsi mogą rozpoznawać jego kształt i fakturę, starsze dzieci segregować według określonego kryterium. Bawiąc się makaronem, można również pokusić się o jego pokolorowanie np. barwnikami spożywczymi.

Sensoryczna piana

Pianę można stworzyć na wiele sposobów – z płynu do kąpieli, szamponu czy płynu do naczyń. Dzieci kochają pianę. Mogą tworzyć z niej różne kształty, zgniatać ją czy po prostu cieszyć się tym, jaka jest miękka i delikatna w dotyku. To przyjemna zabawa, która dodatkowo wspomaga rozwój zmysłu dotyku.

Gniotki z balonów z mąką

Dziecko może kształtować swój zmysł dotyku poprzez zabawę gniotkami z balonów wypełnionymi mąką. Jak wykonać je samodzielnie? Balon należy napełnić mąką (warto skorzystać przy tym z lejka, który ułatwi zadanie), a następnie ciasno zawiązać. Gniotek może mieć również twarzy i włosy. Wszystko można dorysować mu markerem. Najlepsze gniotki powstaną wtedy, gdy do tych wykonania użyta zostanie mąka ziemniaczana, a nie pszenna.

Inne zabawy z jedzeniem

Jak łatwo zauważyć, produkty spożywcze znajdujące się w każdym domu świetnie sprawdzą się do zabaw sensorycznych. Można wykorzystywać do nich nie tylko ryż czy makaron. Rozwijająca zabawa może polegać również na smakowaniu różnych rzeczy. Dziecko próbując wszystkiego może opisywać smak, określić, czy to, co zjadło, jest według  niego dobre, czy też nie.

Ciekawym sposobem na zabawę, jest tworzenie sensorycznych kanapek. Wszelkie dodatki mogą być tu układane w sposób dowolny – najważniejsze jest to, by połączyć ze sobą na kanapce różne smaki, tekstury i kształty.

Lodowe rzeźby

Lód, zmienność jego faktury i temperatury to dobry sposób na rozwój zdolności manualnych i kreatywności. Rzeźbienie w lodzie dowolnej figury przez dziecko zawsze powinno odbywać się pod czujnym okiem opiekuna.

Sensoryka na spacerze

Zabawy sensoryczne można wykorzystywać wszędzie – nawet w czasie spaceru. Zbieranie kamieni, karmienie ptaków, czy bieganie boso po trawie to tylko niektóre pomysły na to, jak we wszechstronny i kreatywny sposób można rozwijać umiejętności dziecka na pozornie zwyczajnym spacerze.

Zabawa w wodzie

Zabawy sensoryczne mogą być też przeprowadzane w wodzie. Możliwości na rozwój umiejętności manualnych i koordynacji wzrokowo-ruchowej jest sporo. Dodatkowo w przypadku starszych dzieci wodne zabawy mogą być wstępem do nauki zasad fizyki czy przygotowania do nauki pływania. Poprzez dotyk, ruch wody i dźwięki stymulacji poddawanych jest wiele ważnych dla dziecka bodźców. Bawić się wodą dziecko może nie tylko w basenie czy w wannie, ale również w niewielkiej misce ustawionej w ogrodzie czy na balkonie.

Skrzynka pełna niespodzianek

Duża skrzynia a w niej mnóstwo przedmiotów o różnorodnych kształtach, fakturach i rozmiarach to kolejny pomysł na dobrą zabawę sensoryczną, która pozwoli kształtować u dziecka jego zdolności poznawcze i namulane. Taka forma nauki poprzez zabawę jest szczególnie lubiana przez dzieci w wieku przedszkolnym.

Podsumowanie

Zabawy sensoryczne, takie jak sensoryczne ścieżki DIY, malowanie kolorowym lodem, sensoplastyka, malowanie rękami i stopami, zabawy z ciastoliną czy masą solną, kisielem, piaskiem, ryżem, makaronem i pianą, są polecane ze względu na ich pozytywny wpływ na rozwój zmysłów, koordynację ruchową, kreatywność i umiejętności poznawcze. Warto wdrożyć takie aktywności w życie dzieci, bo każda chwila może być okazją do rozwoju i nauki.